رنگرزی گیاهی باکیفیت تر است
ما در کارگاه نواب به شیوه صد درصد گیاهی رنگرزی می¬کنیم و برای این کار از موادی مثل قارای خوراکی و رناس که ریشه درخت است، استفاده میبریم.
اصفهان امروز، رضا نواب دانشمند، رنگرز:
ما در کارگاه نواب به شیوه صد درصد گیاهی رنگرزی می کنیم و برای این کار از موادی مثل قارای خوراکی و رناس که ریشه درخت است، استفاده میبریم. با پوست گردو، رنگ خاکی را درمیآوریم. رنگرزی شیمیایی با جوهر و رنگدانه های آن، اسید استیک انجام می گیرد. کیفیت رنگ گیاهی زیاد است و دوام آن حتی تا صدسال هم هست، اما کیفیت و عمر رنگ شیمیایی اندک است. رنگرزی گیاهی نواب تقریبا 100 سال قدمت دارد و پنج نسل ما در این کار بودهاند. اکنون تعداد کسانی که در اصفهان رنگرزی گیاهی کار میکنند، کم است، چون گران درمیآید و الیافی که رنگرزی گیاهی آنها با مزد کارگر 200 هزار تومان درمیآید، رنگ کردن آنها در رنگرزی شیمیایی حداکثر 25 هزار تومان هزینه در بر دارد. رواج رنگرزی شیمیایی باعث افت کیفیت قالیها شده، بویژه که استادکارها هم در قالی کار نمیکنند. یک قالی 2در3 که رنگرزی گیاهی شده، حداقل 60 تا 70 میلیون تومان قیمت خواهد داشت، درحالیکه یک قالی با رنگرزی شیمیایی 10 تا 15 میلیون تومان میشود. من به اصطلاح همواره مشتریهای خودم را برای رنگرزی گیاهی دارم، گرچه مشتری رنگرزی شیمیایی هم دارم که به دنبال کار ارزان است.
رنگرز باید به رنگرزی گیاهی علاقه داشته باشد. من بیشتر، رنگرزی ابریشم کار میکنم. نمیدانم کسانی که سفارش رنگرزی گیاهی می دهند، نخها را به چه کسی میفروشند، ولی میدانم چنین مشتریهایی خاص هستند. رناس برای لاکی، گردو برای رنگهای کرم تا گردویی، زاج برای تثبیت رنگ، حشره قرمزدانه برای سرخابی و شرابی، برگ سبز برای رنگ نیلی، گیاه نیل برای رنگهای سرمهای، آبی و نقرهای، اسپرک و زاج سفید با کمی رناس و پوست گردو برای رنگ طلایی، اسپرک و زاج برای رنگ لیمویی، رناس و زاج برای صورتی و گلبهی، رناس برای گلبهی و لاکی، برگ زعفران برای یاسی، خاکی سبز، زیتونی و عبایی رنگ و خود زعفران برای طلاییرنگ استفاده میشود. با پوست بلوط، رنگهای خاکی تا بژ درمیآوریم و با داخل پوست بلوط، از خاکی تا قهوهای را. همچنین زاج سفید و چای برای رنگهای خاکی تا قهوهای تهزرد و زاج سیاه و پوستهانار برای رنگ موشی استفاده میکنیم. چهار پنج تا رنگرزی گیاهی الان در اصفهان وجود دارد، هزینه آب و برق و گاز هم برای رنگرزی زیاد است و اگر همه رنگهای کرم، خاکی و رنگهای باز و سیر را درست میکنیم، به صرفه است، ولی اگر همه این رنگها را درست نکنیم، ارزشاش را ندارد. رنگرزی شیمیایی سودآورتر است، ولی اسم من به رنگرزی گیاهی شهره شده و اداره میراث هم نمیگذارد پاتیل گیاهی را تبدیل به پاتیل شیمیایی کنیم. پاتیل مسی در رنگرزی گیاهی و پاتیل استیل در رنگرزی شیمیایی استفاده میشود و در رنگرزی شیمیایی، پاتیل کمتر قُل میخورد.